Inspiratie

Een faraonische investering: een sjabti is leuk voor je interieur én je bankrekening

Lang geleden, in het oude Egypte, werden doden met echte toewijding begraven. Sinds de komst van het Nieuwe Koninkrijk (ongeveer 1350 voor Christus) gaven de Egyptenaren doden niet alleen schatten mee op hun reis naar het hiernamaals, maar ook kleine mummie-achtige beeldjes. Sommige van deze beeldjes zijn tegenwoordig te koop en we zien geregeld exemplaren voorbijkomen op onze wekelijkse veilingen van archeologische vondsten en overblijfselen. We vinden het dan ook leuk om een speciale veiling met antieke Egyptische sjabti's te presenteren. Deze veiling, die loopt van 6 tot 15 april 2018, is volledig gewijd aan deze mysterieuze en betoverende beeldjes. We nodigen je uit verder te lezen om te ontdekken wat het verhaal achter de sjabti is, wat de waarde ervan is in onze moderne samenleving en over welk kavel onze archeologie-experts in het bijzonder enthousiast zijn.

Goedkope arbeid

Voor de Egyptenaren was het hiernamaals een voortzetting van het aardse leven. Het Egyptische dodenrijk was echter geen plaats van "la dolce far niente" (het zalige nietsdoen), maar een vreugdeloos oord waar zwaar landbouwwerk verricht moest worden.

De oude Egyptenaren wisten daar als levensgenieters echter een oplossing voor: de oesjabti (of sjabti in het kort). Dit waren kleine houten figuurtjes die tot leven gebracht konden worden door een magische formule te reciteren die op de voorkant werd gegraveerd. De sjabti kon zo het zware werk in het hiernamaals overnemen van de overleden meester.

Deir-el-Bahari-sjabti van Amenemopé, 21e dynastie (1080-945 voor Christus) uit onze veiling van oude Egyptische sjabti's (6 tot 15 april 2018). Schatting van de experts: € 2.800 - € 3.200

Antwoorder

Oorspronkelijk werden de beeldjes sjaoeabti of sjabti genoemd, naar het type hout waaruit ze gemaakt werden. Later kregen ze de naam oesjabti, een combinatie van de oude Egyptische woorden voor 'hout' en 'antwoord'. Het nieuwe woord betekende 'antwoorder' en de beeldjes werden bekend als 'antwoorders'. Ze werden zo genoemd vanwege de magische formule die werd gebruikt om ze tot leven te wekken. Die was in gebruik sinds de 26e dynastie (ongeveer de 7e eeuw voor Christus).

"Oh, oesjabti, als je naam geroepen wordt om het zware werk van je meester over te nemen, het land te irrigeren en zand te transporteren vanuit het oosten (de velden) naar het westen (de woestijn), sta dan alsjeblieft op en zeg: Hier ben ik !"

Niet alleen veranderde de naam van de beeldjes in de loop van de tijd geleidelijk, dat gebeurde ook met het materiaal waarvan ze gemaakt werden. Behalve van hout, werden ze ook gemaakt van steen en een soort faience, de voorloper van glas en porselein.

Geldverdieners

Tegenwoordig werken de sjabti's nog steeds, maar dan door geld te verdienen voor de bankrekeningen van hun 21e-eeuwse eigenaren. Maar deze mini-arbeiders uit het Egyptische paradijs worden nog steeds slecht betaald. Het is in onze tijd mogelijk een oesjabti te kopen voor de prijs van een middelmatige hedendaagse sculptuur of een industrieel vervaardigd glaswerk in art-nouveaustijl.

Sommige sjabti's die recentelijk werden verkocht, bereikten een toegevoegde waarde van 150 tot 300 procent. Uit ervaring weten onze interne archeologie-experts dat kunst uit de klassieke oudheid een goed rendement oplevert en je kapitaal op lange termijn laat groeien, meestal met zo‘n 8 tot 10 procent per jaar.

Bovenstaande grafiek laat de prijsontwikkeling sinds 1979 zien van de sjabti, getoond op de foto ernaast

Elke investering in materiële goederen, vooral kunst, kan gezien worden als een investering op middellange tot lange termijn; je zou na 5 tot 10 jaar rendement moeten zien. Het verzamelen van antieke, archeologische objecten is een leuke manier om inflatie te voorkomen in je investeringsportfolio: als investeerder kun je genieten van de kunstobjecten, in plaats van ze op te bergen in een kluis of alleen een betalingsbewijs in je bezit te hebben.

Daarnaast is echt oude kunst veel minder volatiel dan aandelen en obligaties, munten, edelstenen en de goud- en zilvermarkt. Al in 1975 schreef Sylvia Porter in haar boek ‘Sylvia Porter's Money Book: How to Earn it, Save it, Invest it, Borrow it, and Use it to Better Your Life’ dat archeologische objecten met een goed herkomstverhaal tot de beste soorten kunstinvesteringen behoren, als je een snelle waardevermeerdering wilt. Uit artikelen die in 2005 werden gepubliceerd in de Financial Times, blijkt eenzelfde waardeontwikkeling. Verder is het zo dat de vraag naar stukken met een goede herkomst stijgt. In 2011 werd door Katherine A. Kiel en Katherine Tedesco al geconstateerd dat die 71,8 procent meer opleveren dan items waarvan de herkomst onduidelijk of minder interessant is.

Hier zie je een beroemd stuk waar sjabti-verzamelaars enthousiast over zijn: een beeldje - fragmentarisch - van Seti I, vader van Ramses II, in oktober 2012 verkocht in Parijs. Het beeldje was bekend uit een catalogus uit 1972 en sinds 1774 onderdeel van een verzameling. Geschat werd dat het tussen € 150.000 en € 200.000 zou opbrengen. Uiteindelijk werd het op de veiling verkocht voor € 740.000. Over toegevoegde waarde gesproken.

  • Fragment van een sjabti van farao Seti I (1294-1274 voor Christus), 22,9 cm. Afkomstig uit de collectie van Charles Bouché
  • Foto: gazette.drouot


De beste sjabti's zijn de blauwe uit de graven van Deir-el-Bahari of de prachtige beeldjes uit de 26e tot 30e dynastie, zoals die van Nefer-ib-Re-sa-Neith of Tchahorpata. Waardes van € 30.000 tot € 80.000 zijn de nieuwe standaard voor sjabti's van deze personen uit de 26e dynastie. De waarde van de sjabti van Tchahorpata hieronder werd geschat op € 15.000 tot € 20.000, maar in oktober 2012 werd het beeldje verkocht voor maar liefst € 36.000.


  • Tchahorpata, zoon van Tefnoet, kreeg de titels 'prins, profeet en priester van Bastet, Isis en Neftis in Hermontis' en werd door de farao aangewezen om landerijen op te meten tijdens de 30e dynastie, de tijd van farao Nectanebo (380-342 voor Christus)
  • (Foto: gazette-drouot)


Sjabti's op Catawiki

Er zijn nog steeds betaalbare sjabti's van hout, faience of terracotta te vinden. Vanwege het expressieve karakter, heeft de mysterieuze sjabti nog steeds een sterke aantrekkingskracht. Zelfs na 35 eeuwen hebben sjabti's 2 van hun belangrijkste karakteristieken behouden: hun beschikbaarheid voor elk budget en de toegevoegde waarde voor de eigenaar. Het lijkt bijna alsof de oude Egyptenaren ons nog steeds helpen bij onze dagelijkse levensbehoeften.


  • Twee sjabti-figuren uit onze veiling van oude Egyptische sjabti's (6 tot 15 april 2018).
  • Links: Sjabti van Ipet-Hemet-es, dochter van Hator-em-Akhet. Schatting van de experts: € 650 -  € 750
  • Rechts: Houten sjabti, Nieuwe Koninkrijk, 19e dynastie (1306-1186 voor Christus). Schatting van de experts: € 750 - € 1000


Eén sjabti die op 6 april 2018 in de veiling gaat, heeft in het bijzonder de aandacht getrokken van onze archeologie-experts. Deze sjabti behoorde toe aan de eerste archeoloog ter wereld, Cha-em-Waset, de zoon van Ramses II (ca. 1279-1213 voor Christus). Cha-em-Waset werd vooral bekend omdat hij oude monumenten in Egypte herstelde. Daarom wordt hij vaak de eerste archeoloog genoemd. In feite was hij meer geïnteresseerd in de geschiedenis van het land en het herstel van monumenten van zijn illustere voorgangers, dan in technisch onderzoek. Hij was tenslotte een van de zonen van de heersende farao.

Toen het Serapeum in Sakkara, de begraafplaats van de heilige Apis-stieren, in 1851 werd onderzocht, werden diverse objecten gevonden. Het ging onder meer om een gouden masker en veel van zijn sjabti's, wat erop wijst dat hij zijn Ka (ziel) dezelfde opoffering en aanbidding wilde gunnen die zijn voorouders ontvingen. Slim, voor iemand uit het oude Egypte! Hij nam aan dat hij voorzien was van voldoende voedsel en drinken om eeuwig te kunnen leven in het hiernamaals. De grote aantallen sjabti's die hij meekreeg, suggereren dat ze ook gemaakt werden als een soort herinnering aan hem, van zijn liefhebbende vader, die rouwde om zijn overleden zoon.

Een Egyptische faience sjabti voor prins Cha-em-Waset uit onze veiling van antieke Egyptische sjabti's (6 tot 15 april 2018). Schatting van de experts: € 15.000 - € 20.000

Op zijn sjabti's is een langere, geschilderde of gegraveerde formule op de taille te vinden, een tekst die speciaal op hem is afgestemd, of misschien wel door hemzelf is opgesteld. Omdat hij ook priester was, was hij bekend met de belangrijkste liturgische teksten uit die tijd. Hij zou zelf gezegd hebben dat hij zijn tijd het liefst doorbracht in bibliotheken. Cha-em-Waset was een belezen man met veel kennis. Zo ging hij de geschiedenis in, en zelfs vandaag wordt hij nog gezien als een magiër.

Het beeldje dat wordt aangeboden is waarschijnlijk een van de exemplaren die, in de nabijheid van een monument, de eigenaar moesten helpen te profiteren van eeuwige offers en magie.

__________

Van 6 tot 15 april houden we een speciale veiling van antieke Egyptische sjabti's. Je vindt daar enkele van de in dit artikel genoemde sjabti's, inclusief de sjabti van Cha-em-Waset en veel andere sjabti's die goed werk kunnen verrichten voor jou en je bankrekening. Iedereen kan meedoen aan de online veilingen op Catawiki; je hebt slechts één account nodig om te bieden, kopen en verkopen. Maak vandaag nog een gratis account aan en neem een kijkje bij de wekelijkse veilingen die worden samengesteld door onze interne experts.

Deze artikelen vind je misschien ook interessant:

Maak je gratis account aan
Bij Catawiki zul je iedere week versteld staan van de indrukwekkende en bijzondere objecten die aangeboden worden. Registreer je vandaag en ontdek onze wekelijkse veilingen, die door ons team van gespecialiseerde experts worden samengesteld.
Deel dit artikel
Close Created with Sketch.
Nog niet geregistreerd?
Door gratis een Catawiki-account aan te maken, kun je bieden op onze 75.000 bijzondere objecten die iedere week geveild worden.
Registreer nu