Door Wolfgang Jaenicke | 14 augustus 2018
Deze week overhandigen we de metaforische pen aan een van onze verkopers: Wolfgang Jaenicke. Hij is de man achter onze Bloodywoodveiling met handgeschilderde filmposters. Deze veiling telt 60 kunstwerken, inclusief werken van Mr. Brew, die hij ontmoette tijdens zijn reizen in Afrika. De veiling loopt van 17 tot 26 augustus 2018. Lees meer over Wolfgangs reizen en de werken van een van de belangrijkste namen verbonden met de Ghanese cinema tussen 1990 en 2010: Mr. Brew.
__________
Wie wel eens door Afrika heeft gereisd, kent ongetwijfeld de bijzondere affichekunst van dit continent. In landen waar lezen en schrijven minder gangbaar is, dienen dergelijke affiches als visuele hulpmiddelen. Kijk maar eens naar de muurschildering bij een pub, een "Chapalo", die uitnodigt het legendarische gierstbier te komen proeven, en je weet wat ik bedoel. We reisden naar Ghana voor een ontmoeting met een van de belangrijkste kunstenaars van de Ghanese cinema uit de periode 1990-2010: Mr. Brew.
Het was in Gaoua - in het land van Lobi in het zuiden van Burkina Faso - waar ik deze hedendaagse, Afrikaanse "street art" voor het eerst zag. Geschilderd door kunstenaars die vrijwel onbekend waren. Kunstenaars met een geweldig gevoel voor compositie, kleur en een hoge herkenningswaarde. Alles wat je vindt in galerieën en musea in het Westen, vind je in Afrika op elke straathoek.
Photo: Wolfgang Stäbler - Sea View Kino in Elmina, Ghana
Een variant op deze street art zijn de handgeschilderde filmposters die gebruikt werden door de talloze kleine bioscopen in de Ghanese hoofdstad Accra en steden als Takoradi en Elmina. Verzamelaar Wolfgang Stäbler stuurde me onlangs een historische foto met daarop een van de filmzaaltjes waar de films, vaak gemaakt met zeer eenvoudige apparatuur, te zien waren.
Op de muur bij de ingang werd de film "Candidates for Hell" aangekondigd met een schilderij van de legendarische Mr. Brew. Terwijl veteranen zoals Leonardo, Awall Sunil Shetty, Papa Warsti en Armahsco tegenwoordig alom zijn terug te vinden in collecties van particulieren en musea, was Mr. Brew voorheen de "blinde vlek". De kunstenaar die elke verzamelaar van dit genre kende, maar die tegelijkertijd niet te vinden was. Telkens opnieuw beloofde hij een interview te geven, maar keer op keer kwam hij niet opdagen.
Op een vrijdag wilden we van Lomé naar Accra rijden, speciaal om Mr. Brew te ontmoeten, nadat we contact hadden gehad met zijn tussenpersoon. We vonden hem na een lange zoektocht in de grensregio bij Ivoorkust, met hulp van een antiekhandelaar op de Nimamarkt in Accra.
Mr. Brew had ons beloofd - zoals al veel vaker - om naar Accra te komen voor een interview. Maar we waren er niet zo zeker van dat dat ook zou gebeuren. Twee dagen later kwam hij echter toch naar Accra om ons te ontmoeten. In een achtertuin in Nima, een buurt in Accra met de meest diverse cultureel-etnische bevolking van West-Afrika, spraken we met hem.
The affichekunstenaar Samuel (Samu ..) Brew, ook wel "Mr. Brew "
De volgende dag zouden we hem ontmoeten in zijn studio bij het strand. Die studio was slechts 1,2 vierkante meter en deed meer denken aan een kast waar je schilderspullen in kunt opbergen. Drie van de vensterloze wanden dienden als "ezels", waar drie afbeeldingen tegelijkertijd op verschenen. De vierde wand van Mr. Brews "schilderhuis" (studio) was de deur. "I'm well known here...there's never been anything left, even if you are not quite there yet finished pictures hanging there overnight on the walls of the hut."
In het "schilderhuis" van Mr. Brew worden drie affiches tegelijk gemaakt
De bioscoop in Accra waar Mr. Brew voor werkte, werd in 2010 gesloten. We zijn nu acht jaar verder en dit historische instituut is min of meer vervangen door andere media, zoals computers, mobiele telefoons en flatscreens. De bioscoop, die in het Westen nog van betekenis is, komt misschien niet meer terug in Afrika. Het was een culturele ontmoetingsplaats met een belangrijke sociale functie. Net als een theater, was het een sociale hotspot. Met de aura van een "donkere, magische grot", kent de bioscoop in de moderne media geen equivalent.
Aan de ene kant werd de legendarische Mr. Brew met zijn filmposters, geschilderd op meelzakken, een handelsmerk in Westerse galerieën. Aan de andere kant kennen we niet eens zijn voornaam, weten we niets over zijn achtergrond en zijn sociale omgeving, terwijl deze man (45) een van de belangrijkste namen is die verbonden zijn met de Ghanese cinema uit de periode 1990-2010. Net als alle straatkunstenaars in West-Afrika, is hij autodidact.
Toen hij begin 20 was, was Mr. Brew een van de populairste filmposterschilders. Maar toen het tijdperk van de kleine stadsbioscopen en reizende bioscopen op zijn einde liep in Ghana, ging het met zijn carrière ook bergafwaarts. Hij belandde in een depressie en ging twee jaar de gevangenis in wegens medeplichtigheid aan diefstal van een laptop. Na anderhalf jaar kwam hij vrij wegens goed gedrag. Hij heeft zijn vak weer opgepakt. Maar het is niet meer zo eenvoudig als het was. Posters en kaskrakers uit Hollywood hebben hun weg gevonden naar Accra.
De Afrikaanse affichekunstenaars zitten in dezelfde situatie als veel Afrikaanse houtsnijders. Hun sculpturen en maskers worden verzameld en belanden in onze musea, maar bijna niemand kent de maker. De waarde is volledig afhankelijk van de westerse herkomstcriteria: wie in het Westen het object eerder in bezit had. De kunstmarkt werkt zo dat provenance, of herkomst, belangrijk is en de markt bepaalt hoe die herkomst beoordeeld wordt.
Links: 'The Prophet', Ghanese filmposter van Mr. Brew. Rechts: 'Naked Weapon' filmposter van Mr. Brew.
Niemand lijkt interesse te hebben in de kunstenaar zelf. "Mr. Brew" is daar bijna een klassiek voorbeeld van. We kennen alleen zijn "westerse merknaam", wat voldoende is voor "bruikbare kunst." Het is slechts een kwestie van tijd tot zijn kunst veel geld waard wordt bij grote internationale veilinghuizen, en zich kan beroepen op de gewenste westerse herkomstcriteria. Tot die tijd zal deze "essentiële herkomst", het verhaal van de kunstenaar zelf en zijn sociale context, grotendeels verloren gaan.
__________
Op onze Bloodywood Ghanese filmposterveiling vind je prachtige, unieke werken van Mr. Brew en andere kunstenaars.
Meer ontdekken Filmposters | Affiches | Moderne kunst
Deze artikelen vind je misschien ook interessant: