Door Peter Reynaers | 15 april 2019
Elk jaar op 21 april vieren moderne Romeinen (en Italianen in het algemeen) de stichting van de stad Rome, hun hoofdstad, met een vrije dag en veel festiviteiten. Terwijl de dag zelf eenvoudig vermaak biedt, is het begrijpen van de vroegste geschiedenis van Rome een veel ingewikkelder onderneming.
Bij Catawiki hechten we aan geschiedenis en historische feiten. Daarom hebben we Peter Reynaers, onze expert antieke kunst en archeologie, gevraagd waarom er zoveel onbekend is over het ontstaan van de eeuwige stad.
____________________
Aan het begin van de 4e eeuw v.Chr., tijdens de invasie van de Galliërs, werd Rome verwoest. Diverse archieven en andere bronnen met informatie over het vroege Rome, gingen in vlammen op. We hebben natuurlijk de Oud-Romeinse geschiedschrijving, maar die is niet gebaseerd op historische feiten.
Oud-Romeins marmeren figuur van Hermes en Ram
De visies van een aantal oude schrijvers zijn bewaard gebleven in het belangrijkste werk van Titus Livius, Ab Urbe Condita (letterlijk: Vanaf de Stichting van de Stad), namelijk: de annalisten. Deze beschrijvingen waren niet bedoeld als geschiedschrijving, maar eerder nationalistisch van aard. Wat we wel aan deze schrijvers te danken hebben, is een min of meer correcte beschrijving van de instituten en culturele geschiedenis.
Toen Rome zijn geschiedenis begon te schrijven, was het al uitgegroeid tot een machtig rijk dat de nationale trots graag wilde stimuleren en zijn kracht graag liet zien aan anderen. De oorsprong van Rome wordt wel verbonden met de Grieken via de val van Troje. Er circuleerden verschillende versies over het ontstaan van de stad, totdat de saga van Aeneas, een voorouder van Romulus, de officiële versie werd.
Etruskische gouden 'sanguisuga' fibula
Volgens deze legende werd de stad gesticht op 21 april 753 v.Chr., door de tweelingbroers Romulus en Remus. Dit is echter slechts een verhaal, dat voor de eerste keer werd opgetekend door Vergilius in zijn boek Aeneis. Het heeft waarschijnlijk zijn oorsprong in een opdracht van de koningen en gouverneurs van de jonge stad, die graag een goddelijk tintje aan het ontstaan van de stad wilden geven.
Vanaf 754 v.Chr. zouden koningen geregeerd hebben over de regio waar Rome ligt. De eerste van deze mythische voorouders was Romulus, behorend tot de koninklijke familie Alba Longa, de stichter van de stad op de Palatijn en organisator van de staat. Na hem regeerden een aantal andere koningen. Tot de stad in handen viel van de Etrusken.
Het was de Etruskische koning Tarquinius Priscus uit Tarquinii, die de senaat van Romulus verdubbelde en het Circus Maximus bouwde. Hij gaf ook opdracht tot de aanleg van de Cloaca Maxima, een rioolsysteem dat gebruikt werd om moeras te draineren. Dit was een belangrijke prestatie: de stad kon nu op droog land gebouwd worden.
Romeinse olielamp met een afbeelding van een gladiator
In feite kunnen we twee fasen onderscheiden die ook ondersteund worden door archeologische vondsten. Tijdens het tweede millennium v.Chr., het chalcolithicum of de kopertijd, zien we de eerste nederzettingen op de Germalus, een van de toppen van de Palatijn, Fagutal en Esquilijn.
Daarna volgt de Romulaanse periode die volledig in de ijzertijd valt. Nieuwe nederzettingen verschenen op de heuvels bij Rome. Deze dorpen groeiden naar elkaar toe en door interventie van de Etrusken en de aanleg van de eerder genoemde Cloaca Maxima ontstond langzaamaan de eeuwige stad.
Romeins bronzen beeld van Hercules
In de 6e eeuw v.Chr. voerde de zesde Etruskische koning, Servius Tullius, een hervorming door die vooral een nieuwe indeling van de bevolking inhield. Het idee van territoriale families (Tribus en Gens) werd geboren en zou bepalend worden voor de geschiedenis van Rome tot zijn val. Aan deze periode, ook wel bekend als de koningstijd, kwam een einde in 509 v.Chr. (of voor archeologen de op meer acceptabele datum 451 v.Chr.). De Etruskische koningen werden verdreven en daarmee was ook de monarchie ontmanteld. Het is het begin van een nieuw tijdperk: de Republiek.
De geschiedenis van Rome heeft, zoals hieruit blijkt, sterke banden met de Etrusken en werd sterk beïnvloed door de Griekse cultuur. Dat laatste kwam vooral door het contact met de Griekse kolonie Cumae, en in de eerste helft van de 3e eeuw voor Christus kwam heel Zuid-Italië onder bewind van Rome te staan. Later bestendigde de verovering van Griekenland zelf de Grieks-Romeinse relaties, die zeer belangrijk waren.
Romeinse armband met kralen van amethist
De Romeinse geschiedenis kent vele invloeden: cultuur uit de brons- en ijzertijd, Etrusken en invloeden van koloniale Grieken. Dat is ongetwijfeld de reden dat Titus Livius 142 boeken nodig had om de geschiedenis van Rome te schrijven, Ab Urbe Condita. Dit is ook het materiaal waar je verzamelingen op kunt bouwen, te beginnen met relikwieën die te vinden zijn in onze veiling ter ere van de stichting van een stad die iedereen eigenlijk gezien en gevoeld moet hebben in zijn leven...
____________________
Ontdek meer Antiek | Curiosa | Archeologische vondsten en overblijfselen
Deze artikelen vind je misschien ook interessant:
Artefacten van de oude Romeinen die bij de Vesuvius leefden