Door Simone | 5 juli 2019
Frida Kahlo’s moedige, vrijgevochten persoonlijkheid, immense talent en opvallende verschijning leverden haar het etiket feministe en homo-icoon op. Haar beroemde trekken, de opvallende unibrow, het in een kroon gevlochten haar versierd met bloemen en een traditionele Tehuana-jurk, werden vercommercialiseerd op sleutelhangers, mokken, zeep, nagellak en andere producten. Dit ging zover, dat haar verschijning op een bepaald moment bijna haar bijzondere en krachtige autobiografische kunst overschaduwde. Daarom willen we graag laten zien wat Kahlo’s schilderijen vertellen over haar leven.
De gebroken zuil, 1944
Op een regenachtige dag in september 1925 raakten Frida Kahlo en haar vriend Alejandro Gómez Arian betrokken bij een verkeersongeval. Het zou Kahlo‘s leven voorgoed veranderen. Een tram kwam in botsing met de bus waarmee ze reisden en verschillende passagiers kwamen direct om het leven. Kahlo raakte ernstig gewond, maar overleefde op wonderbaarlijke wijze.
Een stalen leuning drong haar bekken binnen en doorboorde haar buik en baarmoeder. Haar ruggengraat werd op 3 plaatsen gebroken en haar rechterbeen op 11 plaatsen. Haar schouder raakte ontwricht, haar sleutelbeen brak en later werd ontdekt dat er ook nog drie andere wervels gebroken waren. Kahlo lag een maand in het ziekenhuis en moest ook daarna nog maandenlang in bed blijven.
De rest van haar leven zou beheerst worden door pijn. Omringd door gipsafgietsels onderging ze constant operaties en daarnaast kampte ze met de gevolgen van de polio die ze op zesjarige leeftijd opliep. Met het ongeluk kwam een einde aan de droom van Kahlo om arts te worden. In plaats daarvan ging ze schilderen.
Pijn was deel van Kahlo’s leven en een continu thema in haar schilderijen. De enige openlijke referentie aan het ongeluk in haar werk is De bus (1929). Het lijden dat uit het ongeval voortkwam is echter een thema in bijna al haar schilderijen. In De gebroken zuil drukt ze dit heel direct en confronterend uit: haar lichaam is bedekt met spijkers en ze laat een gebroken zuil zien op de plaats van haar ruggengraat. De zuil ziet eruit alsof hij op elk moment kan instorten, waarmee ze haar fragiele gezondheid benadrukt.
De gebroken zuil (1944) door Frida Kahlo
Diego en ik, 1949
“Ik heb twee ongelukken meegemaakt in mijn leven”, schreef Kahlo ooit in haar dagboek. “Een was de tram, twee was Diego. Diego was veruit het ergste.” In 1922 ontmoette Frida Kahlo de man die de liefde van haar leven zou worden, Diego Rivera. Ze was nog maar 15 jaar oud, hij was 36 en bezig met een muurschildering bij haar middelbare school. Ze ontmoetten elkaar in 1928 opnieuw bij een bijeenkomst van de Mexicaanse Communistische Partij. Een jaar later waren “de olifant en de duif”, zoals haar ouders hen noemden, getrouwd.
Het huwelijk tussen de twee was niet bepaald traditioneel. Ze waren hartstochtelijke minnaars, maar hadden allebei buitenechtelijke affaires. Diego en ik is geschilderd tijdens Rivera’s affaire met Kahlo’s vriendin Maria Felix, een filmster. Kahlo maakte vaak grapjes over zijn affaires, ook al leidde zijn relatie met haar zus Cristina tot een scheiding die een jaar duurde.
Diego en ik laat zien dat Kahlo er minder stoïcijns onder bleef dan ze wilde doen voorkomen, en dat de ontrouw van Rivera haar emotioneel erg raakte. De relatie met Felix werd een publiek schandaal en het gerucht ging zelfs dat hij wilde scheiden van Kahlo om met Felix te trouwen. Kahlo staat huilend op het schilderij, met haar lange haar wapperend om haar hals, alsof het haar verstikt. Op haar voorhoofd is de buste van Rivera te zien, wat laat zien dat hij constant in haar gedachten is en wellicht de bron van haar ellende.
Diego en ik (1949) door Frida Kahlo
Mijn jurk hangt daar, 1933
Kahlo was haar hele leven communist. Haar politieke overtuiging inspireerde ook haar kunst. Ze loog zelfs over haar geboortejaar (1907), zodat mensen haar associeerden met de Mexicaanse revolutie die in 1910 uitbrak. Bij haar begrafenis in 1954 was er een vlag met een hamer en sikkel over de kist gedrapeerd. Ze droeg het symbool ook op haar kleding.
In 1929 werd Rivera uit de Partido Comunista Mexicano (Mexicaanse Communistische Partij) gezet vanwege ideologische meningsverschillen over artistieke vrijheid. Frida toonde zich solidair met Rivera en verliet de partij eveneens. Beiden bleven echter de rest van hun leven overtuigd communist.
Van 1930 tot 1934 reisden Kahlo en Rivera door de VS. Ze maakten een stop in San Francisco, Detroit en New York City. Tijdens haar periode in New York begon Kahlo aan het schilderij Mijn jurk hangt daar. Ze had niet veel op met de VS en wilde graag weer terug naar Mexico. Haar man genoot echter van zijn faam en populariteit en wilde juist blijven.
Mijn jurk hangt daar kwam voort uit een conflict tussen de twee. Het beeldt de oppervlakkigheid uit van het Amerikaanse kapitalisme dat ze verafschuwde: de immense gebouwen, fabrieken en billboards die verval van de maatschappij en fundamentele menselijke waarden uitstraalden. In andere schilderijen is Kahlo zelf vaak te zien. Maar in dit schilderij is ze afwezig - alleen haar jurk is er, alsof ze wil zeggen: “Ik mag dan in de Verenigde Staten zijn, maar mijn leven is in Mexico.”
Mijn jurk hangt daar (1933) door Frida Kahlo
Fulang Chang en ik, 1937
Kahlo maakte ongeveer 150 schilderijen. Op minstens een derde daarvan zijn huisdieren te zien. Ze zag ze als een extensie van haarzelf en had er nogal wat. Behalve een papegaai, had ze een reekalf, een adelaar, parkieten, ara‘s, kippen, mussen en een Mexicaanse Xoloitzcuintli (een oud ras haarloze hond). Ze bezat ook slingerapen. Die hield ze in de tuin van haar huis La Casa Azul.
Kunsthistorici beweren dat Kahlo de apen zag als symbolen voor de kinderen die ze niet kon krijgen. Ze hield vooral van de verschijning van de apen, met hun lange spichtige benen. Die herinnerden haar aan haar eigen rechterbeen. Kahlo’s rechterbeen was als gevolg van polio dunner dan haar linkerbeen. Uiteindelijk leidde dat tot een amputatie.
Fulang Chang en ik is Kahlo’s eerste zelfportret met slingerapen. Daarna zouden er nog veel volgen. In de Mexicaanse mythologie is de aap een symbool van lust. In Kahlo’s schilderijen zijn ze teder en vriendelijk, soms met hun armen om haar nek. Het lint in haar haar is rond de aap gewikkeld, alsof ze met elkaar verbonden zijn. Kahlo was heel trots op dit schilderij. Ze gaf het aan haar goede vriendin Mary Schapiro Sklar, samen met een spiegel in een soortgelijk frame. Ze vertelde Sklar het schilderij en de spiegel naast elkaar te hangen, zodat Sklar altijd zichzelf naast Frida kon zien.
Fulang Chang en ik(1937) door Frida Kahlo
De gewonde tafel, 1940
Veruit het meest mysterieuze schilderij van Kahlo is De gewonde tafel. Het verdween in 1955 op weg naar een tentoonstelling in Moskou. Er resteerden slechts drie foto‘s (genomen tussen 1940 en 1944). De gewonde tafel is een van slechts twee grote schilderijen van Kahlo en het meest complexe.
De twee schilderijen werden tijdens de International Exhibition of Surrealism tentoongesteld, samen met een aantal surrealistische meesterwerken zoals Persistence of Memory van Salvador Dalí en The Treachery of Images van Rene Magritte. Kahlo zelf wilde geen surrealist genoemd worden. Daarover zei ze: “Ze dachten dat ik een surrealist was, maar dat was ik niet. Ik schilderde nooit dromen. Ik schilderde mijn eigen realiteit.”
De gewonde tafel staat bol van de symboliek en wordt qua compositie vaak vergeleken met Het laatste avondmaal van Leonardo da Vinci. Op het schilderij staan de kinderen van Kahlo’s zus Cristina, een lang personage dat vaak een Judasfiguur genoemd wordt en kennelijk Diego Rivera moet voorstellen, een pre-Colombiaanse Nayarit-figuur, een skelet dat de Azteekse Koningin van de Dood voorstelt en haar tamme ree Grazino. De tafel heeft menselijke voeten en bloedt.
Het resultaat is een cumulatie van thema‘s die belangrijk waren voor Kahlo. Verschillende objecten symboliseren aspecten van haar persoonlijkheid en mexicanidad, de terugkeer van Mexicanen naar hun inheemse afkomst om hun verloren land te claimen en hun sociale en culturele identiteit terug te vinden.
Frida Kahlo met haar schilderij De gewonde tafel (1940) voordat het vermist raakte.
____________________
Ontdek meer moderne kunst | Frida Kahlo | surrealisme
Deze artikelen vind je misschien ook interessant: