Door Tom | 12 juni 2020
Aan het begin van 2020 kozen we leer als een van de modetrends om in de gaten te houden. Maar leer is geen nieuwkomer in de mode, hoewel het absoluut weet hoe het zichzelf opnieuw moet uitvinden. Het speelde een rol in de sartoriale keuzes van de oude Grieken, de kledingkeuze van motorbendes wereldwijd, groeide uit tot een blijvertje in moderne subculturen en ging een sleutelrol spelen in seksuele expressie. Mode-expert Eva de Vries legt uit dat de geschiedenis van leer zo divers is als het materiaal zelf.
Mode is van nature grillig en er doken in het verleden allerhande materialen op in de industrie - paardenhaar voor petticoats, stro voor bustles en lood in make-up - in een poging de toekomst vorm te geven. In de mode is iets vaak niet blijvend, en dat maakt leer en de rol die het speelde in de mode, des te indrukwekkender. Leer is duurzaam en veelzijdig - twee kenmerken van alle goede materialen - en werd daarbij ook nog eens omarmd als expressiemiddel in subculturen, van motorrijders tot de queercultuur. “Het is een symbool geworden van mannelijkheid en anders zijn, een symbool dat constant in ontwikkeling is”, zegt Eva. Maar hoe werd leer de favoriete fetisj van de modewereld?
De leren jas
Waar kun je beter beginnen met een beschrijving van de groeiende populariteit van leer dan bij een van de meest baanbrekende stukken: de leren jas. “Leer maakte pas echt zijn entree in de high fashion scene door grote, klassieke ledermodehuizen zoals Hermes en Louis Vuitton”, zegt Eva. “Hermes kwam in 1918 met het eerste leren golfjack, compleet met rits, gemaakt voor de prins van Wales. Maar het ging hier om sportkleding en er werd voor leer gekozen om het dit het meest duurzame materiaal was”.
Pas na de Tweede Wereldoorlog nam de leren jas echt een hoge vlucht, dankzij een onverwachte trendsetter - motorbendes. De opkomst van motorclubs werd deels aangewakkerd door oorlogsveteranen, die moeite hadden weer te integreren in de samenleving. Ze misten de mannenvriendschappen waaraan ze gewend geraakt waren. Motorclubs boden ook een mogelijkheid homoseksuele gevoelens te onderzoeken in een samenleving die daar niet voor open stond. Vaak waren de clubs exclusief voor mannen en droegen de leden leren jacks. Dat laatste begon uit praktische overwegingen, maar werd later steeds meer gevoed door gevoel.
Marlon Brando’s rol in ‘The Wild One’ droeg eraan bij dat leer zowel een symbool werd voor motorrijders als voor de queerwereld
“Motorrijders gingen leren jacks dragen omdat leer goed beschermt, net zoals Levi’s spijkerbroeken ontwierp voor arbeiders”, zegt Eva. “Maar het robuuste materiaal paste ook goed bij hoe motorrijders gezien wilden worden, als hypermannelijke mannen. Na de Tweede Wereldoorlog maakten motorclubs het materiaal populair, en zo werd het duurzame en stevige materiaal synoniem voor de subcultuur van motorrijders. Dit werd opgepikt in Hollywood. Mannen zoals James Dean en Marlon Brando lieten hypermannelijke personages zien, droegen jeans, een ‘wife beater’ (de ongemakkelijke bijnaam die het witte, mouwloze shirt uit die tijd kreeg naar aanleiding van een Hollywoodfilm) en een leren jack”.
Fetisjcultuur en mannelijkheid
Dankzij Brando en Deans liefde voor leer, werd een nieuw hoofdstuk geschreven in de associatie van het materiaal met zowel mannelijkheid als de queercultuur. Waar zij het leren jack wellicht zijn status gaven als basisuitrusting van de motorrijder, tilden de homoseksuele mannen die zich in die kringen bewogen leer naar nieuwe, verboden hoogten. Leer werd zo een representatie van extreme, ruwe mannelijkheid en hielp mee een nieuw imago te creëren onder homoseksuele mannen. Fetisjmode deed zijn intrede - kleding die geassocieerd werd met seksueel verlangen - en leer domineerde de scene. Het ging niet meer alleen om de leren jas. De leren broek, pet en laarzen behoorden tot de meer conventionele stukken, terwijl tuigjes, onderkleding en maskers voor velen begeerlijke accessoires werden. “Leer dragen voelt een beetje als een tweede huid”, legt Eva uit. “Het materiaal benadrukt de vormen en rondingen van het lichaam en geeft het sexappeal”.
Als snel kwamen er leren broeken, petten en onderkleding op de markt
Het oorspronkelijke gebruik van leer in het leger en bij motorclubs, gaf het materiaal als vanzelf een hiërarchische lading. Daarom wordt leer vaak geassocieerd met seksuele praktijken die te maken hebben met dominantie en discipline. De queercultuur, en homoseksuele mannen in het bijzonder, werden gezien als de belangrijkste representant van deze cultuur. Maar dat had evenveel te maken met beeldvorming rond leer destijds, als met de vaak onderdanige rol in de samenleving van mensen die niet in een standaard hetero-definitie passen.
Tom of Finland staat bekend om zijn hypermasculine en geseksualiseerde cartoons die grote invloed hadden op een generatie gay art
Grote kunstenaars zoals Tom of Finland, bekend van zijn provocerende cartoons met gespierde, niet-heteromannen in leer, hielpen mee een beeld en standaard te cultiveren van wat het betekende om een ‘leatherman’ te zijn. Ook creëerde hij een generatie gay art en een verondersteld ideaal. In zijn werken werden mannen uitgebeeld met de klassieke mannelijke eigenschappen. Homoseksuele mannen die vonden dat ze het “verwijfde” beeld dat de samenleving van hen had moesten bestrijden, konden zich daarin herkennen. Dat beeld doemde vooral op in de media van de jaren 1960 in de Verenigde Staten, toen mannelijk naakt en homoliteratuur werden gedecriminaliseerd.
De opstandige aard van leer
Leer heeft niet alleen van nature een seksuele look-and-feel, het werd ook symbool voor rebelsheid. Motorbendes (en de karakters die Brando en Dean speelden), waren buitenstaanders in de maatschappij, net zoals niet-hetero’s dat waren. “Leer dragen werd op een bepaalde manier een rebelse daad of een statement dat je vierde wie je was, in plaats van je anders zijn te verdoezelen”, zegt Eva. “Later ontwikkelde dit zich in de punkcultuur. Een opstand tegen de pakkendragende mainstream. Leren jacks, zoals de Ramones die droegen, waren zeer persoonlijke items die individualiteit uitstraalden”.
De subcultuur van leerliefhebbers bestaat nog steeds, hoewel kleding uit deze subcultuur steeds meer verweven raakt met de mainstream
Deze rebelse cultuur bleef tientallen jaren bestaan en zag onder meer de fetisj-scene opkomen en vrouwelijke queer-subculturen die lieten zien dat leer niet alleen het domein van mannen is. De interesse van de huidige modewereld in leer heeft dan ook gevolgen voor deze groepen en de symboliek van het materiaal. Leer op de catwalks (neem de recente uitstapjes van Versace en Gucci), dreigt de provocerende aard van het materiaal en zijn historische functie van toevluchtsoord voor gemarginaliseerde groepen te ondermijnen. In combinatie met misvattingen in de samenleving over leer in de homocultuur als zou het iets abnormaal of pervers zijn, en het onvermogen van de scene om inclusiever te zijn en met de tijd mee te groeien, betekent dit dat het een fetisj is die onder vuur ligt.
Toch, zoals we hebben gezien, is leer bestendig. Als de echte liefhebbers die kwaliteit blijven waarderen en een wurggreep van de heersende cultuur en exclusiviteit weten te voorkomen, ligt er voor dit materiaal nog veel meer in het verschiet.
____________________
Neem eens een kijkje bij onze collectie lederproducten, van tassen tot jacks, in onze wekelijkse modeveilingen. Of registreer je als verkoper, als je zelf nog iets spannends hebt liggen.
Deze artikelen vind je misschien ook interessant:
Hoe de vraag naar vintage kleding zorgt voor een opleving van herenmode
De ongewone fascinatie van high fashion voor alledaagse voorwerpen